Wat biedt je troost in moeilijke tijden? Twee recente publicaties over troost, van Dirk de Wachter en Michael Ignatieff, worden momenteel in gespreksgroepen besproken. Op verschillende manieren kunnen we troost ervaren. Als ik terugkijk op troostrijke ervaringen uit mijn eigen leven zie ik een opvallende overeenkomst in. Want er wordt telkens een verbinding gelegd. Op drie lagen ontstaat er verbinding. De eerste twee lagen komen uitgebreid aan bod in de genoemde boeken. De derde laag vormt voor mijzelf de dragende grond.
De eerste laag is de meest menselijke. Het is de laag waar Dirk de Wachter ook mee begint. Hij spreekt over de ‘kleine daden van goedheid’. Een handgebaar. Een vriendelijke blik. Een onverwachte liefdevolle handeling. Troost is vaak woordeloos. Als in de Bijbel Job alles verliest dat hem lief is, zijn hele gezin en al zijn bezit, dan komen zijn vrienden bij hem. Zeven dagen en nachten blijven zij bij hem. Zij zeggen niets. Een ontroerend beeld. Dat is nu troost. Er zijn. Meer niet.
Getroost word ik ten tweede door de verbindingen met de traditie. Met auteurs die zich met dezelfde vragen bezighouden als ik. Door de boeken van De Wachter en Ignatieff te lezen. Door muziek te luisteren van componisten die zelf ook verlangden naar troost.
De derde laag waar ik verbindingen ervoer, en daardoor getroost werd, begeeft zich op het spirituele vlak. Het is de meest wezenlijke van alle lagen, de bron waaruit in mijn beleving de eerste twee ontspringen. Op juist deze laag ervaar ik een diepe verbondenheid met het grotere geheel. Ik voel mij opgenomen in iets dat groter is dan ikzelf. Die verbondenheid zorgt voor een grote ontspanning. En is buitengewoon troostrijk. Ik ervaar deze laag van verbinding met name in de natuur. Weinig is troostrijker voor mij dan een lange wandeling door de bossen.
Wat biedt je troost in onzekere tijden? Het meest troostrijke is voor mij het vertrouwen, dat wij onderdeel uitmaken van een groter geheel. We zijn opgenomen in een grote beweging van vallen en opstaan, van moedeloos zijn en dan toch weer het licht ontdekken om met vertrouwen verder te kunnen gaan. Het troost mij om mij daaraan over te geven. Verlies en dood hebben niet het laatste woord. Tegen de klippen op ontstaat er altijd weer perspectief. Het is cyclisch. Na troost en hoop zal er na verloop van tijd altijd weer verdriet en ellende volgen. Daar valt niet aan te ontkomen. Blijf daarom (zo zeg ik ook tegen mijzelf) verbindingen leggen, juist in goede tijden, door te wandelen, te lezen en te luisteren. En blijf je verwonderen om het grotere geheel waar we allen deel van uitmaken!